Terapia par w podejściu Gestalt

17 maja Terapia par w podejściu Gestalt

Terapia par w podejściu Gestalt, wprowadzenie do problematyki

Terapia par uznawana jest za jedną z najtrudniejszych form psychoterapii ze względu już na sam fakt, iż dynamika relacyjności człowieka jest wielce złożona.  W porównaniu z terapią indywidualną, w terapii par, pojawia się też dodatkowa komplikacja – wymóg równoczesnej pracy z dwiema osobami i związane z tym zwiększenie ilości i różnorodności niejednokrotnie sprzecznych punktów widzenia i treści, emocji i zachowań oraz możliwych sposobów interwencji terapeutycznej.  Poszerzeniu ulega również zakres problemów, z którymi zgłaszają się klienci na terapię par: począwszy od trudności z dopasowaniem partnerskim i zdolnością dzielenia wspólnej przestrzeni, poprzez różnice w wartościach i przekonaniach dotyczących związku, różne historie życiowe, odmienne wychowanie, nawyki i style przywiązania, które stanowią podstawę nieświadomych fantazji i oczekiwań; niewystarczające wsparcie od rodziny czy społeczeństwa, jak nierzadko jest to np. w przypadku par tej samej płci lub różnych ras czy kultur; nieumiejętność radzenia sobie razem z emocjami, konfliktami, utratą pracy, wychowaniem dzieci, starzeniem się; po trudności w pożyciu seksualnym, kryzys wywołany zdradą, brakiem czasu, zainteresowania czy pieniędzy, nałogiem, chorobą lub śmiercią dziecka czy rodzica.

Często się tak zdarza, że pary rozpoczynają terapię w sytuacji kryzysowej, kiedy partnerzy są głęboko nieszczęśliwi, wysoce rozemocjonowani i walczą ze sobą, a zarazem odczuwają lęk o przetrwanie ich relacji i rodziny oraz mają wątpliwości co do przeprowadzania jakichkolwiek zmian w relacji albo przyjęcia pomocy z zewnątrz, mogą pozostawać ambiwalentni wobec samego procesu psychoterapeutycznego, oczekując jednocześnie od terapeuty rozwiązania za nich problemów i zadecydowania czy mają pozostać razem czy się rozejść.  Nierzadko jest też tak, że każdy z partnerów stara się ażeby terapeuta poparł tylko ich własną stronę argumentu i zwolnił ich tym samym z odpowiedzialności za to co dzieje się w ich związku.

   Na wskroś relacyjna perspektywa, jaką proponuje współczesna terapia Gestalt, która stanowi spójne ujęcie wszystkiego tego z czym się w naszym życiu stykamy – naszego różnorodnego wielowymiarowego doświadczenia, oferuje psychoterapeutom praktyczne wsparcie umożliwiając lepszą orientację i bardziej efektywne i precyzyjne oddziaływanie w tak złożonej sytuacji jak terapia par.  Zamiast poszukiwania indywidualnych przyczyn trudności z jakimi borykają się partnerzy związku, wyjaśniania czy interpretacji zachowań lub stosowania technik leczniczych, terapia Gestalt preferuje fenomenologiczną metodę nabywania wiedzy poprzez bezpośrednie aktywne zaangażowanie w relację z partnerami związku.  W konsekwencji, terapeuta Gestalt ma okazję do stworzenia warunków umożliwiających zwiększenie poczucie bezpieczeństwa, zaufania i intymności. 

W takiej sytuacji możliwym staje się przyjęcie całościowej perspektywy, która pozwala na   dokładniejsze przyjrzenie się oraz bardziej konkretną i szczegółową eksplorację samego procesu relacyjnego pomiędzy partnerami związku. Terapeuta Gestalt mobilizuje zainteresowanie sposobem wzajemnej komunikacji, uczy dostrzegania powtarzanych przez nich schematów zachowań wraz z ich konsekwencjami i wspiera dokładny opis ich odmiennych sposobów postrzegania sytuacji, pobudza partnerów do wyrażania emocji, obaw oraz negocjowania swoich potrzeb. Takie poszerzanie świadomości i nabywanie większej praktyki w mówieniu o sobie i działaniu w oparciu o własne doświadczenia, podobnie jak sam rozwój osobowy człowieka, następuje w spotkaniu z otoczeniem i dialogu z drugą osobą, tymczasem polepszenie orientacji w procesie relacyjnym między partnerami prowadzi do budowania ich kompetencji w tym względzie, tak w gabinecie jak i poza.

Warto również zauważyć, że integracyjny charakter terapii Gestalt sprzyja korzystaniu w pracy z parami z całości doświadczenia terapeutycznego czy osobistego terapeuty, włącznie z wiedzą, która pochodzi z innych tradycji psychologicznych, takich jak np. psychoanalityczna teoria przywiązania, teoria relacji z obiektem, systemowa koncepcja człowieka, lub poznawcza restrukturyzacja schematów, itd.  Na dodatek, fenomenologiczne podejście, oparte o doświadczenie własne pary i specyficzne cele i dążenia obu klientów stanowi klucz umożliwiający wzrost elastyczności i efektywności terapii, która twórczo dopasowuje się do ich wymogów i oczekiwań, a nie na odwrót.

   Z perspektywy terapii Gestalt, jednostka i jej otoczenie nie są dwoma odrębnymi bytami ale stanowią jedną zorganizowaną całość, w której obydwa wzajemnie dynamicznie na siebie oddziałują.  Przyjęcie tej perspektywy w sytuacji terapii par umożliwia terapeucie nie tylko na obserwację ale pełniejsze angażowanie się w relację z parą klientów i oddziaływanie na wszystkich trzech poziomach: intra-personalnym, interpersonalnym oraz na poziomie pary jako całości w jej specyficznym kontekście rodzinnym, kulturowym, itd.; jak również tu i teraz, w sytuacji spotkania z osobą terapeuty i jego własnego kontekstu.  Ten trzeci sposób pracy z parą stanowi praktyczne zastosowanie teorii pola, która podkreśla, że tak, jak działalność każdego człowieka, małżeństwo i każdy mniej lub bardziej trwały związek dwojga ludzi może być widziany jedynie w swoim własnym kontekście jako całość. Para nie istnieje w próżni; jej samo-aktualizacja odbywa się w kontakcie a większość problemów, z którymi pary zgłaszają się na terapię, odnoszą się do szerszego pola, z którego partnerzy i ich związek wynika.

Różnorodność sposobów pracy z parą w nurcie terapii Gestalt pozwala nie tylko na eksperymentalne sprawdzanie wraz z parą klientów rozmaitych możliwych rozwiązań, że tak powiem ad hoc, w chwili gdy zachodzą odczuwane przez nich trudności, ale również na przepracowywanie zastałych schematów ich relacyjnego zachowania, powstałych w przeszłości w innych istotnych dla nich relacjach, a które leżą u podstaw problemów, jakich doświadczają w obecnym związku.  Zależnie od potrzeby, terapeuta Gestalt może skupić się na pracy z relacją pomiędzy partnerami albo pracować indywidualnie z partnerami nad problemami wynikającymi z ich interakcji. W ten oto sposób terapia par przygotowuje oboje partnerów do łatwiejszego radzenia sobie z problemami w przyszłości, które, zważywszy wysoce złożoną naturę relacji ludzkich, niewątpliwie znowu wystąpią.

Terapia par w podejściu gestalt- Cykl warsztatów dla psychoterapeutów

 Pierwszy warsztat(SZCZEGÓŁY I  ZAPISY TUTAJ) stanowi wprowadzenie do tematyki związków intymnych i terapii par z perspektywy terapii Gestalt.  Podczas 3-dniowych zajęć, zajmiemy się badaniem dynamiki relacyjnej. Przy pomocy eksperymentów, odgrywania ról i poprzez własne doświadczenie oraz za sprawą mini-wykładów i superwizji postaramy się dokładniej zorientować w procesie, jaki zachodzi w związkach pomiędzy dwojgiem ludzi.   Rozpatrzymy też rozmaite wzorce zachowania: od izolacji, poprzez intymność, po konfluentne zlewanie się dwóch bytów. Przy pomocy cyklu doświadczenia Zinkera, przyjrzymy się bliżej funkcjonowaniu związków intymnych wraz z uwzględnieniem trudności, które mogą zachodzić w procesie współżycia dwojga osób.  W oparciu o własne doświadczenie uczestników warsztatu, obserwowalne dane w grupie, jak również nieświadome procesy, o których istnieniu mówi literatura psychoanalityczna oraz teoria przywiązania Bowlby’ego, uczestnicy będą mogli bliżej określić swoje własne style relacyjne oraz ich wpływ na wybory, jakie podejmują w roli terapeuty oraz w życiu prywatnym.  Jak zaznaczył to kiedyś John Dewey(1938), „żadna edukacja nie zachodzi bez doświadczenia” ale żeby się czegoś nauczyć, należy to również poddać refleksji.

Warsztat terapii par , jest okazją do lepszego zapoznania się z teoretycznymi założeniami i wartościami, które leżą u podstaw terapii Gestalt oraz zbadania możliwości ich praktycznego zastosowania w pracy terapeutycznej z parą lub małżeństwem. Zwrócimy szczególną uwagę na idee takie, jak np. nierozłączność jednostki i jej otoczenia, samoregulacja organizmu, postrzeganie objawów jako twórczego wysiłku człowieka mających na celu ulepszenie jego życia, wymóg spotkania klienta tam, gdzie jest i wspierania w terapii oporu, jako wyrazu zdrowia, oraz uważnego śledzenia kontinuum świadomości – nieustannej sekwencji wyłaniania się figur, kontaktowania i spełniania ich, za sprawą czego zlewają się one na powrót z tłem i tworzą tym samym przestrzeń na powstanie kolejnej istotnej figury; ażeby wymienić tylko niektóre z nich.

Spróbujemy też znaleźć rozwiązanie na najczęstszy zarzut, z jakim spotyka się terapia par, a mianowicie, że jest zawsze procesem stronniczym i, że terapeuta doszukuje się winy tylko jednego partnera.  Rzeczywistość jest taka, że jedną z pierwszych rzeczy, których musi nauczyć się terapeuta par, jest to jak patrzeć na sprawy bezstronnie.  Jest to dobrze wiadome, że do „tanga trzeba dwojga”. Warsztat przedstawi metodę, która pozwala na pozostanie uczciwym a zarazem umożliwia utrzymanie bezstronnego podejścia.  Taki wyważony sposób nawigacji zawiłości pracy z parą zależy bowiem w dużej mierze od odpowiedniego treningu, jak i nieustającej uważnej superwizji.

Warsztat przeznaczony jest zarówno dla psychoterapeutów indywidualnych, którzy zainteresowani są pracą z parami lub  są dopiero na początku drogi zawodowej, jak również dla doświadczonych terapeutów par, którzy pragną nabyć nowe umiejętności lub wprowadzić ożywienie we własnej praktyce. Postaramy się znaleźć odpowiedzieć na pytanie: co nam utrudnia wspólne życie w relacjach?  Warsztat oferuje strukturę umożliwiającą uzyskanie przez terapeutę większego wsparcia i bardziej solidnego ugruntowania niezbędnego do umiejętnej i skutecznej pracy z parami.  Kolejne warsztaty, planowane na przyszły rok, nie stanowią pełnego kursu z zakresu terapii par, będą natomiast rozwinięciem tematów, które poruszone zostaną w warsztacie wstępnym.  Należą do nich takie aspekty pracy z parami jak:

• Miłość, granice, moc i kulturowe wzorce dotyczące małżeństw i związków intymnych;
• Zdolność partnerów do dzielenia przestrzeni psychicznej i osobowe zaburzenia dynamiki relacyjnej;
• Sposób radzenia sobie z różnicami a różnice między partnerami w sposobie radzenia sobie;
• Rozwój i funkcja relacji wraz z biegiem czasu – od pary nastolatków po parę staruszków;
• Stadia rozwoju małżeństw tradycyjnych; niekonwencjonalne związki intymne;
• Regulacyjna funkcja emocji w relacyjnej dynamice par;
• Uświadomienie jako jeden z czynników wspomagających kontakt i proces zmian w relacji;
• Rola terapeuty par i podstawowe wartości jakimi kieruje się terapeuta Gestalt;
• „Intymne chwile a intymna relacyjność” – rozmowy Joseph Melnick i Sonia M. Nevis;
• „W poszukiwaniu dobrej formy” – model terapii par autorstwa Josepha Zinkera;
• „Relacyjny cykl łączenia się w pary i rozłączania” autorstwa Boba i Rity Resnick;
• „Terapia intymnych systemów” autorstwa Judith Hemming;
• „Związki intymne i wstyd” – warsztaty autorstwa Robert Lee;
• Interpretacje oparte o „stan umysłu pary” – Mary Morgan i psychoanalityczna tradycja Tavistock Relationships;
• Metodyka terapii par: konsultacja wstępna, proces terapeutyczny; zakończenie terapii par;
• Struktura sesji terapii par: dokładne planowanie procesu terapii czy „iść na żywioł”;
• Prowadzenie terapii pary: razem czy oddzielnie; Koterapia par;
• Przeniesienie i przeciwprzeniesienie w terapii par;
• Opór w terapii par; rola wspierania kontaktu i terapeutyczne zastosowanie frustracji;
• Rodzaje interwencji terapeutycznych; Rola metafory;
• Tworzenie eksperymentów w terapii par;
• Praca indywidualna z jednym partnerem w procesie terapii par;
• Pary w kryzysie; Wzajemny antagonizm, obwinianie się i wzajemna zależność emocjonalna;
• Relacja seksualna pary, problemy z seksem, utrata pożądania; wpływ pornografii na związki intymne;
• Konflikt; Rozumienie funkcji zdrady, drugich związków, kłamstw, tajemnic w relacjach intymnych;
• Rozwód i ponowne zawarcie małżeństwa; zszywanie rodzinnego patchworku – rodziny przybrane;
• Problematyka relacji osób należących do mniejszości genderowych i seksualnych;
• Praca z parami mieszanymi, z odmiennego kręgu kulturalnego i etnicznego, innej rasy, religii; partnerzy o dużej różnicy wieku;
• Przemoc i nadużycia w związkach; zazdrość powiązana z kontrolą, dominacja jednego z partnerów
• Robienie pomyłek i błędów, przekraczanie granic; rola superwizji w terapii par.

Prowadzący warsztat, Piotr Mierkowski – psychoterapeuta Gestalt i superwizor z Wielkiej Brytanii, przedstawi syntezę terapii par w nurcie terapii Gestalt, którą stworzył w oparciu o wiedzę nabytą w treningu z Judith Hemming, Joseph Zinker, Rich Hycner, Robertem i Ritą Resnick, oraz ponad 20-letnim doświadczeniem prowadzenia terapii małżeństw i par o różnorodnej orientacji genderowej i seksualnej w swojej praktyce w Londynie.  Piotr postrzega terapię Gestalt jako metodę, która zajmuje się przepływem – koncentruje się na eksploracji procesu, w jaki osoba kontaktuje się z otoczeniem, a w przypadku terapii par w podejściu Gestalt, terapeuta  skupia się na badaniu relacji między dwojgiem ludzi wraz z ich kontaktem z ich otoczeniem, włącznie z osobą terapeuty.  Piotr żywi nadzieję, że poza dostarczeniem uczestnikom nowej wiedzy, warsztat zaopatrzy ich w konkretny i jak najbardziej praktyczny model eksploracji i efektywnego oddziaływania na dynamikę relacyjną w procesie terapii par oraz umożliwi praktykę nowo nabytych umiejętności. 

Kolejne warsztaty na temat pracy z parami w nurcie terapii Gestalt, które planowane są w 2020 roku, będą stanowić rozwinięcie tematyki poruszonej w warsztacie wstępnym. Obecny program warsztatów nie stanowi pełnego kursu szkoleniowego z zakresu z terapii par i udział w kolejnych warsztatach nie wymaga uczestnictwa we wcześniejszych zajęciach. Każdym trzydniowy warsztat  stanowi samodzielną całość i będzie składał się z trzech części: ogólnego wprowadzenia do terapii par w nurcie terapii Gestalt, rozwinięcia i uważnej analizy specyficznego aspektu pracy z parami oraz superwizji na temat poruszony w warsztacie. Warsztaty zorganizowane w formie pracy grupowej i uczenia się poprzez doświadczenie będą zawierać mini-wykłady, ‘master-class’, eksperymenty i ćwiczenia umożliwiające twórcze korzystanie nowo nabytej wiedzy i praktykę umiejętności, pracę w parach i w grupie, superwizję indywidualną i grupową.

Tematyka warsztatów terapii par w nowym roku:

Różnorodność związków intymnych dwojga ludzi i różnice między partnerami w związku – Warsztat drugi skupi się na specyfice par i małżeństw zróżnicowanych pod względem etnicznym, rasowym, językowym, religijnym, itp.; związkach między partnerami o dużej różnicy wieku albo gdzie jeden lub obydwoje partnerzy są niepełnosprawni, oraz par żyjących w nowych związkach, które np. mogą mieć dzieci z poprzedniego małżeństwa.

Przyjrzymy się również wymogom pracy terapeutycznej ze związkami intymnymi osób tej samej płci, parami homoseksualnymi i lesbijskimi, oraz ogólnej specyfice i zróżnicowaniu par i związków o różnorodnej orientacji genderowej i seksualnej.

Praca terapeutyczna z parami i małżeństwami w sytuacji kryzysowej – Warsztat trzeci będzie poświęcony specyficznym wymogom pracy terapeutycznej z parami w kryzysie, gdzie zachowania partnerów i zasady organizujące ich związek do tej pory uległy nagłej zmianie, a dominację przejęły nawykowe indywidualne sposoby radzenia sobie ze stresem i zagrożeniem. W sytuacji kryzysowej komunikacja pary jest zmieniona i cechuje się intensywnymi emocjami, takimi jak złość, rozpacz, przerażenie, pogarda, wstyd, i nierzadko dochodzi do wzajemnego obwiniania się.

Prowadzenie terapii par w sytuacji kryzysowej wymaga od klinicysty specyficznych umiejętności takich jak, np. ustanowienia i utrzymywania bezpiecznych granic, jednakowego traktowania obydwu partnerów związku, pracy dydaktycznej razem z praktycznym nauczanie technik odwracania uwagi zapobiegających przemocy i jak ochłodzić lub uniknąć powtarzających się i szkodliwych konfrontacji i konfliktów, przeformułowania. Szczególną uwagę poświęcimy przeniesieniu i przeciwprzeniesieniu, roli superwizji klinicznej, oraz zdolności terapeuty do samoopieki i wspierania samych siebie.

Terapia par z trudnościami związanymi ze współżyciem seksualnym – W trakcie czwartego warsztatu przyjrzymy się uważniej relacji seksualnej i życiu erotycznemu par, oraz najczęstszych problemach w tym zakresie z jakimi pary zgłaszają się na terapię, np. różnice w potrzebach seksualnych, utrata pożądania, dyspaurenia i pochwica, zaburzenia erekcji i przedwczesny wytrysk. Dokładnie przyjrzymy się wpływowi nowej technologii, a w szczególności pornografii internetowej na związki intymne. Przyjrzymy się dynamice otwartych związków partnerskich, i par, które „swingują”.

Warsztaty będą okazją do rozmowy na tematy seksu i seksualności, która to, jako taboo, jest nierzadko otoczona milczeniem. Zwrócimy szczególną uwagę na nasze własne przekonania i wartości, które mogą stanowić podstawę stereotypowania i uprzedzeń.

 Piotr Mierkowski – psychoterapeuta Gestalt i superwizor z Wielkiej Brytanii, absolwent i były dyrektor The Gestalt Centre w Londynie, gdzie obecnie jest trenerem i terapeutą szkoleniowym. Jego warsztat pracy z parami stanowi integrację wiedzy nabytej w treningu z Judith Hemming, Joseph Zinker, Rich Hycner, Bob i Ritą Resnick oraz szkolenia w psychoanalitycznej klinice Tavistock Relationships, wraz z 20-letnim doświadczeniem prowadzenia terapii małżeństw i par o różnorodnej orientacji genderowej i seksualnej. Współpracuje z Instytutem Treningu i Edukacji Gestalt w Rzeszowie. Prowadzi grupy rozwojowe, jako niezależny trener i superwizor, dla psychoterapeutów w Polsce. Jest autorem i prowadzącym(wraz z Ewą Canert-Łąka) Rocznego Programu Gestalt Therapy dla Profesjonalistów, cyklu szkoleniowego dla psychoterapeutów Gestalt, inspirowanego PHG.Terapia Gestalt jest podstawą jego pracy klinicznej i filozofii życiowej; Piotr jest zrzeszony w UKCP, UKAGP, AAGT i EAGT.

Praktyka w Londynie- strona internetowa Piotra